عوامل تاثیر گذاری گیاه به آب – بخش دوم

عوامل تاثیر گذاری گیاه به آب بر شیوه و روش های آبیاری گیاهان تاثیر گذار است. نیاز آبی گیاهان به عوامل گوناگونی وابسته است که مهم ترین آنها عبارت اند از :

1.نوع اقلیم: برای مثال ، گیاهان در یک اقلیم گرم و آفتابی به نسبت یک اقلیم سرد و ابری به آب بیشتری در هر روز نیاز دارند. در انواع اقلیم ها علاوه بر میزان تابش خورشید و درجه حرارت، رطوبت نسبی هوا و سرعت باد نیز بر میزان آب مورد نیاز گیاه تاثیر گذار است.

2.نوع خاک: خاکهای شنی قدرت زیادی برای نگهداری آب نداشته و در نتیجه سریع تر خشک می شوند، این در حالی است که خاکهای رسی با قدرت بیشتری آب را در خود نگه داشته و دیرتر خشک می شوند. وجود مواد آلی در خاک ها به ظرفیت نگهداری آب کمک می کند.

3.نوع گیاه: درختان و گیاهان مختلف نیاز های آبی متفاوتی دارند. درختانی مانند بادام، زرشک، پسته، انجیر و انگور نسبت به هلو و گلابی نیاز آبی کمتری دارند و یا گیاهانی مانند برنج و نیشکر نسبت به گیاهانی مانند لوبیا و گندم نیاز آبی بیشتری دارند.

مرحله رشد: گیاهان در مرحله رشد سریع نیاز آبی بیشتری نسبت به زمانی دارند که تازه کاشته شده است.

آبیاری قطره ای

در آبیاری قطره ای آب بوسیله پمپاژ و لوله های که دارای روزنه های هستند بطور دقیق و به آرامی در اختیار ریشه گیاه قرار می گیرد.

برای تعیین مناسب ترین سیستم آبیاری قطره ای، مطالعه دقیق همه عوامل مرتبط با کشت مانند خاک، آب، محصول، توپوگرافی زمین و شرایط آب و هوایی مورد نیاز است.

به دلیل نحوه استفاده آب در سیستم قطره ای، گاهی اوقات کاربردهای سنتی کود بی اثر است، بنابراین در این روش آبیاری گیاهان، اغلب کود مایع را با آب مخلوط می کنند.

بر خلاف آبیاری بارانی که در آن بیماری ها از طریق تماس آب با شاخ و برگ گیاه پخش می شود در آبیاری قطره ای این مشکل وجود ندارد.

بعلاوه در این روش آبیاری میزان تبخیر آب بسیار کم است بنابراین باعث صرفه جویی در مصرف آب می شود. پس می توان با مصرف مقدار معینی آب محصول بیشتری را تولید کرد

آبیاری قطره ای مناسب مناطق خشک و خاک های شنی است. به علاوه این نوع از آبیاری می تواند موجب جلوگیری از ایجاد روان آب و نفوذ بیشتر آب در‌‌‌‌‌ عمق خاک شود.

در باغاتی که درختان چندین سال قبل از استفاده از سیستم آبیاری قطره ای، به روش دیگری آبیاری شده اند به دلیل رشد و خو گرفتن ریشه ها با روش آبیاری قبلی، اگر به یکباره آبیاری قطر ه ای را بکار بریم، گیاه در سالهای اول دچار مشکل می شود.

فقط در سال سوم یا چهارم به بعد است که سیستم ریشه گیاهان، خود را با روش جدید هماهنگ خواهد کرد.

بنابراین لازم است همزمان با احداث سیستم آبیاری قطره ای، آبیاری قبلی نیز ادامه پیدا کند و به مرور زمان استفاده آبیاری قبلی کم شود.

آبیاری قطره ای به دو گونه انجام می شود ۱٫ آبیاری سطحی  ۲٫ آبیاری زیر سطحی

مزایا

1.میزان مصرف کود در این نوع آبیاری در مقایسه با سایر روش های آبیاری گیاهان کمتر است.

2.اگر به درستی مدیریت شود، راندمان آب در این نوع آبیاری بالا است.

3.مسطح کردن و تراز کردن سطح زمین ضروری نیست.

4.از آب غیر قابل بازیافت مانند آب فاضلاب می توان با اطمینان استفاده کرد.

5.میزان رطوبت در اختیار ریشه گیاه را می توان مدیریت کرد.

6.نوع خاک نقش کمتری در آبیاری ایفا می کند.

7.فرسایش خاک در آبیاری قطره ای کم است.

8.رشد علفهای هرز کاهش چشم گیری می یابد.

9.توزیع آب بسیار یکنواخت است و با خروجی هر نازل کنترل می شود.

10.شاخ و برگ گیاه خشک می ماند و خطر بیماری را کاهش می دهد.

11.هزینه انرژی در آن نسبت به سایر روش های آبیاری کمتر است.

معایب

1.هزینه اولیه می تواند بیش از سیستم های دیگر مانند روش غرقابی باشد.

2.نور خورشید می تواند بر لوله هایی که برای آبیاری قطره ای استفاده می شود، تأثیر بگذارد و طول عمر آنها را کوتاه کند.

3.خطرات تخریب پلاستیک در خاک و تاثیرات سو آن بر روی محصولات کشاورزی وجود دارد.

4.اگر آب به درستی فیلتر نشده باشد و تجهیزات به درستی نگهداری نشوند، می تواند منجر به گرفتگی لوله ها و 5.تجهیزات شود.

6.درآبیاری زیرسطحی، کشاورز نمی تواند آب مورد استفاده را ببیند. این ممکن است منجر به استفاده زیاد از آب شود، این امر مخصوصاً برای افرادی که تجربه کمی در آبیاری قطره ای دارند ممکن است مشکل ساز  شود.

7.هزینه اضافی نگهداری و پاکسازی تجهیزات

8.اگر در خاکهای سبک از آبیاری زیر سطحی استفاده شود آب نمی تواند سطح خاک را برای جوانه زنی مرطوب کند.

9.چون در این روش آبیاری، آبشویی خاک وجود ندارد ممکن است تجمع نمک در ناحیه ریشه با آبیاری افزایش پیدا کند.

10.لوله ها ممکن است بوسیله جوندگان آسیب ببینند که در این صورت نیاز به تعویض لوله دارد، این امر موجب افزایش هزینه می شود.

11.سیستم های آبیاری قطره ای برخلاف آبیاری بارانی برای مراقبت از گیاه در مقابل خطرات یخبندان قابل استفاده نیستند.

روش آبیاری بابلر

یکی از روشهای آبیاری گیاهان که امروزه در حال گسترش است استفاده از روش آبیاری بابلر است.

این روش در حقیقت نوعی آبیاری سطحی است که آب به وسیله لوله های پلی اتیلن به پای درخت انتقال یافته و به وسیله یک فواره پلاستیکی ( بابلر ) آب به داخل کرت، حوضچه و یا تشتک منتقل می شود.

در این روش بهتر است که زیر هر درخت تشتکی به قطر یک متر و حداکثر به قطر تاج درختان ایجاد و داخل آن آبیاری است.

این نوع آبیاری برای اکثر باغات میوه مناسب است. از این روش آبیاری در بسیاری از باغات پسته، مرکبات و نخلستان ها استفاده می شوند.

مزایا

1.راندمان بالا ۷۵ درصدی در آبیاری غرقابی موضعی

2.صرفه جویی در مصرف آب نسبت به آبیاری سطحی

3.آبیاری در مناطقی که کیفیت آب پایین دارند

4.به دلیل قرار گرفتن لوله ها در خاک مشکلی در عملیات زراعی ایجاد نمی شود

5.کار کردن با آن آسان است و هر کارگر یا کشاورزی به راحتی می تواند با آن کار کند

6.تنظیم راحت سر شیرها برای کنترل میزان آب خروجی

7.گرفتگی لوله ها در بابلر نسبت به آبیاری قطره ای کم است و وسایل براحتی باز شده و قابل شستشو هستند

8.آبدهی بالا در زمان کمتر

معایب

1.هزینه اولیه در این روش بالا می باشد

2.عملکرد و راندمان سیستم آبیاری بابلر در شرایطی که فشار آب کم باشد کاهش می یابد

3.مصرف زیاد آب در خاک های سبک شنی که نفوذ پذیری آب در آنها بالا می باشد

آبیاری بارانی

وقتی شاهد بارندگی هستید، دیده اید که چگونه قطرات آب به طور مساوی بین همه گیاهانی که در یک زمین کاشته شده اند، توزیع می شود.

آبیاری بارانی یک روش تأمین آب شبیه باران برای محصولات زراعی است. آب از طریق لوله ها با پمپاژ توزیع شده سپس در هوا پاشیده می شود و کل سطح خاک را آبیاری می کند. آبیاری بارانی یکی از کارآمدترین روش های آبیاری گیاهان می باشد.

اگر چه آبیاری بارانی برای انواع خاک مناسب هستند اما این نوع آبیاری برای خاکهای شنی که سرعت نفوذ آب در آن بالا است بسیار مناسب هستند. آبیاری بارانی برای خاک های شور و خاک هایی که به راحتی پوسته پوسته می شوند چندان مناسب نیست.

مزایا

1.مناسب برای انواع خاک

2.صرفه جویی در مصرف آب

3.تنظیم مقدار آبیاری متناسب با نیازهای گیاه

4.امکان اضافه کردن کود یا سموم دفع آفات به آب

5.امکان آبیاری برای اهداف دیگر مانند محافظت از یخ زدگی گیاهان

معایب

1.سرمایه گذاری نسبتاً زیاد اولیه برای تجهیزات و لوله ها

2.هزینه بالا برای تامین انرژی پمپاژ

3.حساسیت به وزش باد

4.تبخیر زیاد آب هنگام آبیاری

5.خیس شدن اجتناب ناپذیر شاخ و برگ گیاهان در زمان آبیاری که منجر به افزایش حساسیت گیاه به بیماری ها می شود

6.آشغال و رسوبات براحتی می توانند باعث گرفتگی لوله ها و تجهیزات است.